7. De Noodzaak van een Eerste Oorzaak volgens ʿIlm al-Kalām

Nu we hebben aangetoond dat het universum een begin heeft en dat alle alternatieve verklaringen voor het vermijden van een Eerste Oorzaak onhoudbaar zijn, rijst de volgende vraag:

🔹 Wat heeft het universum veroorzaakt?
🔹 Is er een Oorzaak die zelf geen oorzaak heeft?

De Islamitische theologen van ʿIlm al-Kalām stellen dat de Eerste Oorzaak noodzakelijk moet bestaan en niet veroorzaakt kan zijn. Dit wordt bewezen door de volgende fundamentele principes:

  1. Al-Wājib al-Wujūd (الواجب الوجود) – Noodzakelijk Bestaan
  2. Al-Istiqlāl (الاستقلال) – Onafhankelijkheid van de Eerste Oorzaak
  3. Istiḥālat al-ʿAdam (استحالة العدم) – De Onmogelijkheid van Niet-Bestaan

Laten we deze principes stap voor stap ontleden.


① Al-Wājib al-Wujūd (الواجب الوجود) – De Eerste Oorzaak Moet Noodzakelijk Bestaan

Volgens de mutakallimūn kunnen alle bestaande dingen worden onderverdeeld in twee categorieën:

🔹 Al-Mumkin al-Wujūd (الممكن الوجود) – Contingent Bestaan
🔹 Al-Wājib al-Wujūd (الواجب الوجود) – Noodzakelijk Bestaan

Wat is Contingent Bestaan?

  • Contingente dingen zijn mogelijk bestaand, maar niet noodzakelijk.
  • Ze kunnen bestaan of niet bestaan, afhankelijk van een externe oorzaak.
  • Voorbeelden: Een boom, een berg, een mens, het universum.

Omdat het universum contingent is, kan het niet zijn eigen oorzaak zijn. Het moet veroorzaakt zijn door iets wat noodzakelijk bestaat.

Wat is Noodzakelijk Bestaan?

  • Iets dat altijd moet bestaan en niet afhankelijk is van een andere oorzaak.
  • Dit noemen we Al-Wājib al-Wujūd (الواجب الوجود), oftewel de Noodzakelijke Oorzaak.

📖 Islamitische Redenering:
Imām al-Fakhr ad-Dīn ar-Rāzī (الرازي) zegt in zijn werk Al-Muḥaṣṣal:

“كُلُّ مُمْكِنٍ يَحْتَاجُ إِلَى سَبَبٍ، فَإِذَا تَسَلْسَلَتِ الْأَسْبَابُ، وَجَبَ أَنْ تَنْتَهِيَ إِلَى الْوَاجِبِ الَّذِي لَا يَحْتَاجُ إِلَى سَبَبٍ.”
“Elk contingent iets heeft een oorzaak nodig. Als we een reeks oorzaken aannemen, dan moet deze eindigen bij een noodzakelijke entiteit die geen oorzaak nodig heeft.”

👉 Conclusie: Er moet een Eerste Oorzaak zijn die niet veroorzaakt is en noodzakelijk bestaat.


② Al-Istiqlāl (الاستقلال) – De Eerste Oorzaak is Volledig Onafhankelijk

Een ander belangrijk principe in ʿIlm al-Kalām is dat de Eerste Oorzaak onafhankelijk (مُسْتَقِلٌّ) moet zijn.

📌 Waarom?

  • Alles wat afhankelijk is, kan niet de ultieme oorzaak zijn.
  • Als de Eerste Oorzaak afhankelijk was van iets anders, dan zou dat andere de Eerste Oorzaak zijn.
  • Maar een oneindige reeks van afhankelijkheden is onmogelijk (zie de onmogelijkheid van tasalsul in de vorige stap).

💡 Illustratie:

  • Stel je een lamp voor die alleen aangaat als hij stroom krijgt.
  • De stroom komt van een elektriciteitscentrale, maar waar komt de energie daarvan vandaan?
  • Uiteindelijk moet er een bron zijn die zelf geen externe energie nodig heeft.

De Eerste Oorzaak moet daarom onafhankelijk zijn van iets anders.

📖 Islamitische Redenering:
Imām al-Ghazālī (الغزالي) stelt in zijn werk Al-Iqtiṣād fī al-Iʿtiqād:

“إِنْ كَانَ الْمُوجِبُ مُحْتَاجًا إِلَى غَيْرِهِ، فَإِذًا لَيْسَ هُوَ الْمُوجِبَ، بَلِ الْمُوجِبُ هُوَ غَيْرُهُ.”
“Als de veroorzaker afhankelijk is van iets anders, dan is hij niet de echte veroorzaker; de ware veroorzaker is dan iets anders.”

👉 Conclusie: De Eerste Oorzaak is volledig onafhankelijk.


③ Istiḥālat al-ʿAdam (استحالة العدم) – De Onmogelijkheid van Niet-Bestaan

Een ander argument in ʿIlm al-Kalām is dat de Eerste Oorzaak niet ophoudt te bestaan.

📌 Waarom?

  • Als iets noodzakelijk bestaat, dan kan het niet verdwijnen.
  • Contingente dingen kunnen ontstaan en verdwijnen, maar een noodzakelijk bestaand iets kan niet ophouden te bestaan.

💡 Illustratie:

  • Een schaduw verdwijnt als je het licht weghaalt, want het is afhankelijk van de lichtbron.
  • Maar als iets volledig onafhankelijk is, dan is er niets wat het kan laten verdwijnen.
  • Daarom moet de Eerste Oorzaak eeuwig blijven bestaan.

📖 Islamitische Redenering:
Ibn Taymiyyah (ابن تيمية) zegt in zijn werk Darʾ Taʿāruḍ al-ʿAql wa al-Naql:

“الواجب الوجود لَا يَجُوزُ أَنْ يَكُونَ عَدَمِيًّا، لِأَنَّهُ إِذَا كَانَ كَذَلِكَ، لَزِمَ أَنْ يَكُونَ مُحْتَاجًا إِلَى مَنْ يُوْجِدُهُ.”
“Dat wat noodzakelijk bestaat, kan niet ophouden te bestaan, want als dat zo zou zijn, dan zou het afhankelijk zijn van iets anders om het te laten bestaan.”

👉 Conclusie: De Eerste Oorzaak moet noodzakelijk en eeuwig bestaan.


🌟 Samenvatting van het Kalām-argument:

PrincipeArabischBetekenis
1الواجب الوجودDe Eerste Oorzaak moet noodzakelijk bestaan.
2الاستقلالDe Eerste Oorzaak is onafhankelijk van alles.
3استحالة العدمDe Eerste Oorzaak kan niet ophouden te bestaan.

🌱 Conclusie: Er Moet Een Eerste Oorzaak Zijn Die Niet Veroorzaakt Is

  1. Het universum is contingent en had een beginpunt.
  2. Wat een begin heeft, moet een oorzaak hebben.
  3. Een oneindige keten van oorzaken is onmogelijk, dus er moet een Eerste Oorzaak zijn.
  4. Deze Eerste Oorzaak moet noodzakelijk bestaan en onafhankelijk zijn.
  5. De Eerste Oorzaak kan niet ophouden te bestaan.

💡 Dit betekent dat er een Oorzaak is die het universum heeft veroorzaakt zonder zelf veroorzaakt te zijn.

🚀 In de volgende stap zullen we bewijzen dat deze Eerste Oorzaak intelligent is en de eigenschappen heeft die overeenkomen met Allah.

وَاللهُ أَعْلَمُ
(En Allah weet het beste.)