Het Islamitische Doel van het Leven
Elk mens vraagt zich vroeg of laat af: Waarom besta ik? Wat is mijn doel in dit leven? In de Islam is deze vraag niet zonder antwoord gebleven. De Schepper heeft de mens niet zomaar geschapen, maar met een specifiek doel. Dit doel kent verschillende dimensies, zowel ten opzichte van Allah als het opzicht van de mens en het leven op aarde.
1. De Ultieme Doelstelling: Aanbidding van Allah
De Quran laat er geen twijfel over bestaan: het primaire doel van de mens is het aanbidden van Allah. Allah zegt:
وَمَا خَلَقْتُ ٱلْجِنَّ وَٱلْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
“En niet heb Ik de djinn en de mens geschapen behalven om Mij te aanbidden.” (Soerat Adh-Dhaariyaat 51:56)
Aanbidding is echter meer dan alleen gebed, vasten of liefdadigheid. Het omvat een totale levenswijze waarin men Allah erkent, Hem gehoorzaamt en Zijn leiding volgt. Dit vormt de kern van het islamitische bestaan. Alle goede daden kunnen een aanbidding zijn mits met de juiste intentie en Het besef dat het volgens Zijn richtlijnen of opdrachten is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het showen van goede daden om hierbij een status bij de mensen te verkrijgen wat dmv de verkeerde intenties alle beloningen teniet doen. Maar denk ook aan het vragen van vergeving na het begaan van fouten. Wij zijn niet geschapen om perfect ons leven door te gaan, maar vooral om na misstappen in het leven weer te herpakken en vol berouw de vergeving van de Schepper te vragen en ons (proberen) te verbeteren.
2. De Menselijke Doelen: Groei en Beproeving
Naast het fundamentele doel van aanbidding, heeft het leven op aarde andere functies die bijdragen aan de ontwikkeling van de mens.
- Een Referentiekader Opbouwen
De mens wordt geboren zonder kennis, maar met een natuurlijke aanleg om waarheid te zoeken. Het islamitische geloof biedt een allesomvattend referentiekader, gebaseerd op openbaring en rede, waarmee de gelovige de wereld kan begrijpen en morele keuzes kan maken.
Denk er ook bijvoorbeeld aan hoe dankbaar wij voor zaken zouden zijn als we de keerzijde nooit zouden zien. Pas na het zien van “slecht” weer zul je het “goede” weer waarderen. Maar als het weer te lang “goed” is en alle planten en gewassen verdrogen gaan we juist het “slechte” weer waarderen.
In een wereld waarin alles duidelijk een keer ophoudt te bestaan en waarbij nieuwe dingen in het bestaan komen kunnen we ook beter volgens het ratio achterhalen dat er een absoluut beginpunt moet zijn voor de schepping. Had de Schepper alles oneindig in bestaan gelaten dan hadden we dit veel moeilijker kunnen achterhalen.
- Leren en Intellectuele Ontwikkeling
Allah spoort de mens aan om kennis te vergaren en de wereld te bestuderen. De Quran begint met het bevel:
ٱقْرَأْ بِٱسْمِ رَبِّكَ ٱلَّذِى خَلَقَ
“Lees in de naam van jouw Heer, Die geschapen heeft.” (Soerat Al-‘Alaq 96:1)
Wetenschap, wijsheid en begrip helpen de mens dichter bij Allah te komen en zijn rol op aarde beter te vervullen.
- Mentale en Spirituele Groei
Het leven is een reis van innerlijke groei. Door uitdagingen en tegenslagen ontwikkelt de mens geduld, dankbaarheid en een sterker geloof. - Beproevingen en Testen: Een Kenmerk van Ware Geloof
Het leven is geen toevallige samenloop van omstandigheden, maar een test van geloof en karakter. Allah zegt:
ٱلَّذِى خَلَقَ ٱلْمَوْتَ وَٱلْحَيَوٰةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
“Die de dood en het leven heeft geschapen om jullie op de proef te stellen: wie van jullie het beste handelen verricht.” (Soerat Al-Mulk 67:2)
De Meest Geliefden van Allah Worden het Zwaarst Beproefd
In de Islam wordt beproeving niet gezien als een teken van straf, maar als een manier om een gelovige te zuiveren en te verheffen in rang. De Profeet ﷺ zei:
“De mensen die het zwaarst beproefd worden, zijn de profeten, daarna de meest rechtvaardige mensen, en dan degenen die hen volgen in deugdzaamheid. Een man wordt getest naar de mate van zijn religieuze toewijding. Als zijn religie standvastig is, wordt zijn beproeving zwaarder. Maar als er zwakte in zijn religie zit, wordt hij getest naar de mate van zijn geloof. En de beproeving blijft een dienaar treffen totdat hij uiteindelijk zonder zonden op aarde loopt.” (At-Tirmidhi, 2398)
Dit verklaart waarom de profeten de zwaarste beproevingen ondergingen. Zij werden vervolgd, uit hun huizen verdreven en geconfronteerd met immense moeilijkheden, maar bleven standvastig in hun geloof.
De Angst voor een Leven Zonder Beproevingen
De metgezellen van de Profeet ﷺ begrepen dat beproevingen een test van oprechtheid waren. Sommigen van hen werden angstig als zij lange tijd geen beproevingen ondervonden. Ze vreesden dat Allah hen had verlaten of dat hun geloof te zwak was om getest te worden. Dit toont aan dat beproevingen geen straf zijn, maar een teken van Allah’s betrokkenheid bij de gelovige.
Positieve Kenmerken van Ziekte en Tegenslagen
In de Risale-i Nur wordt benadrukt dat ziekte en tegenslag niet alleen beproevingen zijn, maar ook belangrijke functies vervullen. Ze sporen de gelovige aan tot bezinning, zelfreflectie en een sterker besef van afhankelijkheid van Allah. Bovendien kunnen ze iemands hart zuiveren, zijn geduld en dankbaarheid versterken en hem doen beseffen hoe tijdelijk het wereldse leven is. Zo worden ziekte en moeilijkheden een middel om dichter tot Allah te komen en spiritueel te groeien. Ook wordt aangehaald hoe het leven in ouderdom en de slechtere gezondheid kunnen bijdragen aan het verlangen naar het hiernamaals en het verminderen aan de liefde voor het wereldse leven. Hierdoor kunnen de prioriteiten ook beter in balans komen.
3. Verantwoordelijkheid en Balans
De Islam leert dat de mens een verantwoordelijkheid heeft tegenover zichzelf, zijn medemens en de schepping. Dit betekent dat men een evenwicht moet vinden tussen spiritualiteit, werk, gezin en sociale verplichtingen. De Profeet ﷺ zei:
“Voorwaar, jouw Heer heeft rechten op jou, jouw lichaam heeft rechten op jou en jouw familie heeft rechten op jou. Geef ieder zijn recht.” (Sahih Al-Bukhari)
Een succesvol leven is een gebalanceerd leven waarin zowel religieuze als wereldse verplichtingen worden vervuld.
4. Het Hiernamaals: De Ultieme Bestemming
Het islamitische wereldbeeld is niet beperkt tot dit tijdelijke leven. De ware bestemming van de mens is het hiernamaals. De keuzes die hij maakt, bepalen zijn uiteindelijke beloning of bestraffing. Allah herinnert ons eraan:
وَٱلْٱخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ
“En het Hiernamaals is beter en blijvender.” (Soerat Al-A‘laa 87:17)
De gelovige streeft daarom niet alleen naar succes in dit leven, maar vooral naar de tevredenheid van Allah en een plaats in het Paradijs.
Conclusie
Het islamitische doel van het leven is veelzijdig: het omvat aanbidding, intellectuele en spirituele groei, het doorstaan van beproevingen en het streven naar en voorbereiden voor het hiernamaals. De zwaarste beproevingen zijn voor degenen die Allah het meest liefheeft, en deze testen zijn bedoeld om de mens te zuiveren en te verheffen. Wie zich hiervan bewust is en zich inzet voor een leven in gehoorzaamheid aan Allah, zal ware vervulling vinden – zowel in dit leven als in het volgende.